TRANS BİREYLERİN SAĞLIK HAKKINA ERİŞİMİ

Çeşitli trans bireyler ile yaptığımız röportajlardan da yararlanarak derlediğimiz bu haberimizle trans bireylerin sağlık hizmetlerine erişimindeki derin sorunları gündeme taşımayı amaçlıyoruz.

Zorluklar, Umutsuzluk ve Çözüm Beklentisi:

Türkiye’deki trans bireylerin sağlık hizmetlerine erişimindeki zorluklar giderek daha dayanılmaz bir hal alıyor. Yıllardır bu zorluklarla mücadele eden trans bireyler en temel ihtiyaçları olan hormon tedavilerine ve sağlık hizmetlerine ulaşmakta büyük engellerle karşılaşıyor. Bu süreç sadece tıbbi bir sorun olmakla kalmayıp aynı zamanda yaşam kalitesini etkileyen bir soruna dönüşmüş durumda.

Hastanelere Ulaşım: Yolculuk mu Yoksa Mücadele mi?

Öncelikle, trans bireylerin en temel tıbbi ihtiyaçlarına ulaşabilmeleri dahi neredeyse bir mucize. Endokrinoloji ve kadın doğum gibi kritik branşlar, özellikle büyükşehirlerdeki birkaç hastane ile sınırlı kalıyor. Büyük süreç hastanelerinde dahi, randevular telefonla veya çevrimiçi yöntemlerle alınamıyor. Bunun yerine her hasta hastaneye bizzat gidip randevu almak zorunda. Bu, sadece zaman kaybı değil aynı zamanda fazladan ulaşım masrafları da demek. Ülke genelinde farklı illerden İstanbul'a tedavi için gelen trans bireyler, her seferinde birden çok vasıta değiştirmek ve sadece ulaşım masrafları için binlerce lira harcamak zorunda kalıyor.

Randevu alabilmek bile kişilerin sağlık ihtiyaçlarını karşılama yolundaki ilk engel iken bir sonraki aşama çok daha büyük bir sorunu beraberinde getiriyor.

Reçeteler, Stok Sorunları ve Yüksek İlaç Fiyatları:

Trans bireylerin en büyük derdi hormon tedavisi için gerekli ilaçları temin edebilmek. Hormon tedavisi, bu bireylerin yalnızca fiziksel dönüşüm süreçleri için değil aynı zamanda duygusal ve psikolojik sağlıkları için de kritik bir gereklilik. Ancak bu ilaçların fiyatları ciddi bir ekonomik engel teşkil ediyor. Örneğin, Androcur 1.160 TL, Estrofem 314 TL gibi fiyatlarla satılıyorken SGK, yalnızca iki kutu ilaç için ödeme yapıyor. Söz konusu bu durum ilaçların teminini zaten zorlaştırırken, üzerine eczanelerdeki stok sıkıntılarının da eklenmesiyle sorunlar katmerleniyor. Trans bireyler, ilaç bulamadıkları için daha riskli ve sağlıksız yöntemlere başvurmak zorunda kalabiliyor. Hijyenik olmayan koşullarda ilaç teminiyle sonuçlanan bu durum, ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor.

Devletin Yükümlülükleri ve Sosyal Güvenlik:

Devletin, trans bireyler de dahil tüm vatandaşlarının sağlık haklarını eşit biçimde koruma ve gözetme sorumluluğu oldukça açık olup şu anda trans bireyler sağlık hizmetlerinden faydalanmakta ciddi sıkıntılar yaşamaktadır. Devletin trans bireylerin ilaç temini ve tedavi sürecinde destek değil köstek olucu tavrı ciddi bir haksızlık ve eşitsizlik yaratmaktadır. Yıllardır çalışan ve vergisini ödeyen trans bireylerin temel sağlık hizmetlerinden yararlanmak için ciddi ekonomik zorluklarla karşı karşıya kalmamaları gerekmektedir. Devlet, ayırt etmeden her vatandaşına eşit sağlık hakkı sunmakla yükümlüdür.

Reçete Zorunluluğu:

Reçetesiz ilaç kullanımı elbette tehlikeli olabilen bir durumdur ancak devletin, trans bireylerin en temel sağlık ihtiyaçlarına erişimini fiili olarak engelleyen bu durumu göz ardı etmesi de kabul edilebilir olmayan bir diğer durumdur. Reçeteyle alınan ilaçlar bazen haftalar boyunca temin edilememekte, birçok trans birey ilaçlarını bulamadığı için tedavilerine ara vermek zorunda kalmakta ya da daha tehlikeli merdiven altı alternatiflere başvurmaya mecbur bırakılmaktadır.

Peki Çözüm Ne?

Trans bireylerin yaşadığı bu büyük zorluklara karşı bir çözüm bulunması şarttır. Devletin, bu süreçte pozitif yükümlülüklerini yerine getirmesi ve trans bireylerin sağlık hizmetlerine eşit erişimini sağlaması gerekmektedir. İlk olarak, hormon tedavisinin sağlıklı devamlılığı için devlet tarafından ilaç desteği sağlanmalı, eczanelerdeki stok ve temin sıkıntıları çözülmeli ve tedavi süreçleri hızlandırılmalıdır. Ayrıca, trans bireylerin tedavi için hastanelerde gerekli branşlara kolayca erişebilmesi adına hastaneler arasında daha geniş bir erişim ağı kurulmalı, randevu sistemleri iyileştirilmelidir.

Daha da önemlisi, devletin, trans bireylerin sağlık ihtiyaçlarını engellemeyen, onlara eşit ve adil bir hizmet sunan sağlık politikaları geliştirmesi gerektiği açıktır. Transların yaşadığı bu sorunlar yalnızca bir tıbbi mesele değil, aynı zamanda temel insan hakları meselesidir. Bu nedenle, hem sağlık alanında hem de toplumsal alanda kapsamlı bir değişiklik ve iyileştirme yapılması gerekmektedir.